CentOS là gì? Ưu-nhược điểm, các lệnh phổ biến & so sánh với Ubuntu

CentOS, viết tắt của Community ENTerprise Operating System, là một bản phân phối Linux mã nguồn mở và hoàn toàn miễn phí. Điều đặc biệt là CentOS được xây dựng dựa trên mã nguồn của Red Hat Enterprise Linux (RHEL), một hệ điều hành thương mại nổi tiếng về tính ổn định và bảo mật trong môi trường doanh nghiệp.

Mục tiêu cốt lõi của CentOS là cung cấp một nền tảng điện toán đáng tin cậy, có khả năng tương thích nhị phân 100% với RHEL. Điều này có nghĩa là các ứng dụng và phần mềm được thiết kế để chạy trên RHEL thường cũng sẽ hoạt động trơn tru trên CentOS mà không cần sửa đổi.

Sự ra đời của CentOS vào năm 2004 đã mang đến một lựa chọn hấp dẫn cho cộng đồng người dùng và các tổ chức muốn tận dụng sức mạnh của RHEL mà không phải trả phí bản quyền. CentOS nhanh chóng trở thành một trong những bản phân phối Linux phổ biến nhất cho máy chủ web và các ứng dụng doanh nghiệp.

Tuy nhiên, bối cảnh đã thay đổi khi dự án CentOS chuyển hướng sang mô hình CentOS Stream. CentOS Stream là một bản phân phối phát hành liên tục, đóng vai trò là phiên bản thử nghiệm và phát triển cho các bản phát hành RHEL trong tương lai. Điều này có nghĩa là nó có thể chứa các tính năng mới nhất nhưng có thể không ổn định bằng các phiên bản CentOS truyền thống trước đây.

Nguồn: Hệ Điều Hành CentOS Là Gì? Ai Nên Dùng Hệ Điều Hành CentOS? | InterData

Lịch sử phát triển của CentOS

CentOS ra đời vào tháng 5 năm 2004, đánh dấu một bước quan trọng trong thế giới Linux mã nguồn mở. Phiên bản đầu tiên của CentOS được xây dựng dựa trên Red Hat Enterprise Linux (RHEL) phiên bản 2.1AS, thể hiện ngay từ đầu mối liên hệ mật thiết với hệ điều hành doanh nghiệp này.

Trước khi được biết đến với tên gọi CentOS, dự án này có nguồn gốc từ CAOS Linux, một sáng kiến được khởi xướng bởi Gregory Kurtzer. Sau đó, vào tháng 6 năm 2006, David Parsley, nhà phát triển chính của Tao Linux (một bản nhân bản khác của RHEL), đã quyết định ngừng phát triển Tao Linux và chuyển sang tập trung vào CentOS.

Sự ổn định và tính tương thích cao với RHEL đã nhanh chóng đưa CentOS trở thành một lựa chọn phổ biến cho các máy chủ web. Vào tháng 7 năm 2010, CentOS thậm chí đã vượt qua Debian để trở thành bản phân phối Linux được sử dụng rộng rãi nhất cho các máy chủ web, chiếm gần 30% thị phần.

Một bước ngoặt lớn trong lịch sử của CentOS diễn ra vào tháng 1 năm 2014, khi Red Hat thông báo rằng họ sẽ trở thành nhà tài trợ chính thức cho dự án. Sự hợp tác này nhằm mục đích xây dựng một nền tảng phù hợp hơn cho các nhà phát triển nguồn mở tích hợp công nghệ xung quanh hệ điều hành.

Tuy nhiên, vào năm 2019, Red Hat đã công bố một sự thay đổi chiến lược quan trọng, đó là sự ra đời của CentOS Stream. CentOS Stream trở thành một bản phát hành liên tục, hoạt động như một nhánh thượng nguồn (upstream) cho RHEL. Điều này dẫn đến việc ngừng hỗ trợ cho CentOS Linux 8 vào cuối năm 2021 và CentOS Linux 7 dự kiến sẽ kết thúc vòng đời vào tháng 6 năm 2024, đánh dấu một kỷ nguyên mới cho dự án CentOS.

Nguồn: Centos - Wikipedia

Các phiên bản của CentOS

CentOS đã trải qua một số phiên bản chính trong lịch sử phát triển của mình, mỗi phiên bản thường gắn liền với một bản phát hành cụ thể của Red Hat Enterprise Linux (RHEL). Điều này đảm bảo sự ổn định và khả năng tương thích giữa hai hệ điều hành.

Các phiên bản CentOS truyền thống

Các phiên bản CentOS trước 7.0 thường có số hiệu gồm hai phần, ví dụ như 6.5. Số đầu tiên (6) biểu thị phiên bản chính, tương ứng với phiên bản chính của RHEL, còn số thứ hai (5) chỉ bản cập nhật. Ví dụ, CentOS 6.5 được xây dựng từ mã nguồn của RHEL 6 Update 5.

CentOS 7 là một phiên bản rất phổ biến và được sử dụng rộng rãi trong nhiều năm. Nó chủ yếu hỗ trợ kiến trúc x86-64 và đã có một vòng đời hỗ trợ kéo dài. Tuy nhiên, theo thông báo, CentOS 7 sẽ chính thức kết thúc vòng đời (EOL) vào ngày 30 tháng 6 năm 2024.

CentOS 8 được phát hành vào năm 2019 và mang đến nhiều cải tiến và tính năng mới. Tuy nhiên, một thông báo bất ngờ đã được đưa ra vào năm 2020, rằng CentOS 8 sẽ đạt đến EOL vào ngày 31 tháng 12 năm 2021, sớm hơn nhiều so với dự kiến ban đầu.

CentOS Stream

CentOS Stream là một bản phân phối phát hành liên tục (rolling-release), được giới thiệu như một nền tảng phát triển cho hệ sinh thái RHEL. Nó hoạt động như một nhánh thượng nguồn (upstream), cung cấp các tính năng mới nhất đang được phát triển cho RHEL. Hiện tại có các phiên bản như CentOS Stream 8 và CentOS Stream 9.

Các phiên bản đặc biệt

Ngoài các phiên bản chính, dự án CentOS cũng đã cung cấp các bản phát hành AltArch (Alternative Architectures) cho CentOS 7. Các phiên bản này mở rộng sự hỗ trợ sang các kiến trúc khác ngoài x86-64, bao gồm IA-32, Power ISA và các biến thể của kiến trúc ARM. Điều này cho phép CentOS được sử dụng trên nhiều loại phần cứng khác nhau.

Hệ điều hành CentOS phù hợp với những đối tượng nào?

Trong quá khứ, CentOS là một lựa chọn lý tưởng cho những ai cần một hệ điều hành máy chủ ổn định, bảo mật và hoàn toàn miễn phí. Với nền tảng vững chắc từ RHEL, CentOS đã phục vụ nhiều đối tượng khác nhau trong lĩnh vực công nghệ thông tin.

Doanh nghiệp và tổ chức

CentOS đặc biệt hấp dẫn đối với các doanh nghiệp và tổ chức nhờ tính ổn định và khả năng hỗ trợ lâu dài (đối với các phiên bản truyền thống như CentOS 7). Sự tương thích cao với RHEL giúp họ triển khai các ứng dụng quan trọng, máy chủ web, máy chủ cơ sở dữ liệu và các dịch vụ doanh nghiệp khác một cách tin cậy.

Quản trị viên hệ thống và kỹ sư DevOps

Các chuyên gia quản trị hệ thống và kỹ sư DevOps thường ưu tiên CentOS vì giao diện dòng lệnh mạnh mẽ, hệ thống quản lý gói (yum/dnf) hiệu quả và sự sẵn có của vô số công cụ và phần mềm quản lý máy chủ. Nó cung cấp một nền tảng vững chắc để tự động hóa và quản lý các hệ thống máy chủ phức tạp.

Nhà phát triển

CentOS cũng là một lựa chọn tốt cho các nhà phát triển. Sự tương đồng với RHEL cho phép họ xây dựng và kiểm thử ứng dụng trong một môi trường gần giống với môi trường sản xuất. Nó thường được sử dụng để thiết lập các máy chủ phát triển và thử nghiệm trước khi triển khai ứng dụng chính thức.

Người học và cộng đồng mã nguồn mở

Với việc hoàn toàn miễn phí và có tài liệu phong phú, CentOS là một nền tảng tuyệt vời cho những người muốn học về quản trị máy chủ Linux. Cộng đồng người dùng lớn và tích cực cũng cung cấp sự hỗ trợ và tài nguyên hữu ích cho những người mới bắt đầu.

Những ưu điểm của CentOS là gì?

CentOS, trong suốt lịch sử phát triển của mình, đã mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho người dùng, đặc biệt là trong môi trường máy chủ. Dưới đây là những ưu điểm nổi bật của CentOS:

• Miễn phí và mã nguồn mở: Một trong những ưu điểm lớn nhất của CentOS là việc nó hoàn toàn miễn phí để sử dụng, phân phối và sửa đổi. Điều này giúp các cá nhân và tổ chức tiết kiệm chi phí đáng kể so với các hệ điều hành thương mại khác. Đồng thời, mã nguồn mở cho phép người dùng tùy chỉnh và đóng góp vào sự phát triển của hệ điều hành.
• Tính ổn định cao: Được xây dựng dựa trên mã nguồn đã được kiểm nghiệm kỹ lưỡng của Red Hat Enterprise Linux (RHEL), CentOS thừa hưởng tính ổn định vượt trội. Điều này làm cho nó trở thành một lựa chọn lý tưởng cho các môi trường sản xuất và các ứng dụng quan trọng đòi hỏi thời gian hoạt động liên tục.
• Bảo mật: CentOS được biết đến với việc cung cấp các bản cập nhật bảo mật thường xuyên và kịp thời. Nhờ đó, hệ thống được bảo vệ khỏi các lỗ hổng và các mối đe dọa an ninh tiềm ẩn. Sự tập trung vào bảo mật là một yếu tố quan trọng khiến CentOS được tin dùng trong các môi trường nhạy cảm.
• Khả năng tương thích: Với mục tiêu duy trì khả năng tương thích nhị phân 100% với RHEL, CentOS đảm bảo rằng hầu hết các phần mềm và phần cứng được chứng nhận cho RHEL cũng sẽ hoạt động tốt trên CentOS. Điều này mang lại sự linh hoạt và lựa chọn đa dạng cho người dùng.
• Cộng đồng hỗ trợ lớn: CentOS có một cộng đồng người dùng và nhà phát triển đông đảo và tích cực trên toàn thế giới. Người dùng có thể dễ dàng tìm kiếm sự trợ giúp, chia sẻ kinh nghiệm và tìm thấy các tài liệu hướng dẫn trực tuyến thông qua các diễn đàn, danh sách gửi thư và các trang web cộng đồng.
• Hỗ trợ lâu dài (đối với các phiên bản truyền thống): Các phiên bản CentOS truyền thống, như CentOS 7, thường được hỗ trợ trong một thời gian dài (lên đến 10 năm). Điều này giúp các tổ chức có thể lên kế hoạch và duy trì hệ thống của mình trong thời gian dài mà không cần lo lắng về việc nâng cấp thường xuyên.
• Hiệu suất tốt: CentOS được tối ưu hóa để hoạt động hiệu quả trên các máy chủ, mang lại hiệu suất ổn định và đáng tin cậy cho các khối lượng công việc khác nhau. Nó được thiết kế để tận dụng tối đa tài nguyên phần cứng, đảm bảo các ứng dụng chạy mượt mà.
• Linh hoạt: CentOS có thể được tùy chỉnh và cấu hình để phù hợp với nhiều mục đích sử dụng khác nhau, từ máy chủ web, máy chủ cơ sở dữ liệu đến các ứng dụng đặc thù khác. Sự linh hoạt này giúp người dùng triển khai CentOS trong nhiều tình huống khác nhau.

Những hạn chế của CentOS là gì?

Mặc dù CentOS sở hữu nhiều ưu điểm nổi bật, người dùng cũng cần nhận thức rõ về những hạn chế nhất định của hệ điều hành này, đặc biệt là trong bối cảnh hiện tại với sự chuyển đổi sang CentOS Stream. Dưới đây là một số hạn chế đáng lưu ý:

• Độ trễ trong việc cập nhật phần mềm mới: Vì CentOS được xây dựng dựa trên các bản phát hành ổn định của RHEL, nên nó thường không có các phiên bản phần mềm mới nhất ngay khi chúng được phát hành. Điều này có thể là một nhược điểm đối với những người dùng muốn truy cập vào các tính năng mới nhất một cách nhanh chóng.
• Vấn đề về phần cứng mới: Tương tự như việc cập nhật phần mềm, sự tập trung vào tính ổn định có thể dẫn đến việc CentOS không hỗ trợ ngay lập tức các dòng phần cứng mới nhất. Người dùng có thể cần chờ đợi các bản cập nhật kernel và driver để có thể sử dụng đầy đủ các tính năng của phần cứng mới.
• Sự thay đổi sang CentOS Stream: Việc chuyển đổi sang mô hình CentOS Stream đã gây ra nhiều tranh cãi. Mặc dù nó mang lại cơ hội tiếp cận sớm các tính năng mới, nhưng tính ổn định của nó có thể không còn được đảm bảo như các phiên bản CentOS truyền thống, điều này có thể không phù hợp với các môi trường sản xuất đòi hỏi sự ổn định cao.
• Ít tập trung vào desktop: Lịch sử phát triển của CentOS chủ yếu hướng đến việc sử dụng cho máy chủ. Do đó, trải nghiệm người dùng trên desktop và sự sẵn có của các ứng dụng dành cho desktop có thể không được chú trọng bằng các bản phân phối khác như Ubuntu hoặc Fedora.
• Yêu cầu kiến thức kỹ thuật: Mặc dù CentOS được đánh giá cao về tính ổn định, việc quản lý và cấu hình một máy chủ CentOS thường đòi hỏi người dùng có kiến thức kỹ thuật nhất định về hệ thống Linux, đặc biệt là khi làm việc với dòng lệnh.
• Vấn đề về hỗ trợ thương mại trực tiếp: Trong khi cộng đồng hỗ trợ CentOS rất lớn và nhiệt tình, việc nhận được hỗ trợ thương mại trực tiếp từ Red Hat không giống như khi sử dụng RHEL. Điều này có thể là một yếu tố cần cân nhắc đối với các doanh nghiệp lớn có yêu cầu cao về hỗ trợ chuyên nghiệp.

Các lệnh cơ bản cần thiết trong hệ điều hành CentOS

Làm việc với hệ điều hành CentOS thường xuyên đòi hỏi người dùng phải làm quen với một số lệnh cơ bản trên dòng lệnh. Những lệnh này cho phép bạn điều hướng hệ thống, quản lý tệp và thư mục, cài đặt phần mềm và thực hiện các tác vụ quản trị khác. Dưới đây là danh sách các lệnh quan trọng mà bạn nên biết:

• ls (list): Lệnh ls được sử dụng để liệt kê các tệp và thư mục có trong thư mục hiện tại. Bạn có thể sử dụng các tùy chọn khác nhau với lệnh này để xem thông tin chi tiết hơn, ví dụ như ls -l để hiển thị quyền, kích thước và thời gian sửa đổi của các tệp và thư mục.
• cd (change directory): Lệnh cd cho phép bạn thay đổi thư mục làm việc hiện tại. Để di chuyển đến một thư mục cụ thể, bạn chỉ cần gõ cd theo sau là đường dẫn đến thư mục đó. Ví dụ, cd /home/user sẽ đưa bạn đến thư mục có tên "user" nằm trong thư mục "/home".
• pwd (print working directory): Khi bạn đang làm việc trên dòng lệnh, đôi khi bạn có thể quên mình đang ở thư mục nào. Lệnh pwd sẽ hiển thị đường dẫn đầy đủ (tuyệt đối) của thư mục hiện tại mà bạn đang thao tác.
• mkdir (make directory): Để tạo một thư mục mới, bạn sử dụng lệnh mkdir theo sau là tên thư mục bạn muốn tạo. Ví dụ, mkdir new_folder sẽ tạo một thư mục có tên "new_folder" trong thư mục hiện tại của bạn.
• rm (remove): Lệnh rm được dùng để xóa các tệp hoặc thư mục. Hãy cẩn thận khi sử dụng lệnh này, đặc biệt là với tùy chọn -r (recursively) để xóa thư mục và tất cả nội dung bên trong nó. Ví dụ, rm file.txt sẽ xóa tệp "file.txt", còn rm -r old_folder sẽ xóa thư mục "old_folder".
• cp (copy): Lệnh cp cho phép bạn sao chép tệp hoặc thư mục từ vị trí này sang vị trí khác. Bạn cần chỉ định tệp hoặc thư mục nguồn và vị trí đích. Ví dụ, cp document.txt /tmp sẽ sao chép tệp "document.txt" vào thư mục "/tmp".
• mv (move): Lệnh mv được sử dụng để di chuyển tệp hoặc thư mục đến một vị trí mới, hoặc để đổi tên tệp hoặc thư mục. Ví dụ, mv old_file.txt new_file.txt sẽ đổi tên tệp, còn mv report.pdf /home/user/documents sẽ di chuyển tệp đến thư mục "documents".
• cat (concatenate): Lệnh cat thường được sử dụng để hiển thị nội dung của một hoặc nhiều tệp trên màn hình. Ví dụ, cat log.txt sẽ hiển thị toàn bộ nội dung của tệp "log.txt".
• less hoặc more: Đối với các tệp có nội dung dài, bạn có thể sử dụng lệnh less hoặc more để xem nội dung theo từng trang. Điều này giúp bạn dễ dàng đọc và điều hướng qua nội dung của tệp.
• head và tail: Lệnh head hiển thị vài dòng đầu tiên của một tệp (mặc định là 10 dòng), trong khi lệnh tail hiển thị vài dòng cuối cùng. tail -f log_file.log là một cách phổ biến để theo dõi các thay đổi trong tệp nhật ký theo thời gian thực.
• man (manual): Khi bạn không chắc chắn về cách sử dụng một lệnh cụ thể, lệnh man sẽ hiển thị trang hướng dẫn sử dụng (manual page) cho lệnh đó. Ví dụ, man ls sẽ cung cấp thông tin chi tiết về tất cả các tùy chọn có sẵn cho lệnh ls.
• sudo (superuser do): Lệnh sudo cho phép bạn thực thi các lệnh với quyền của người dùng root (siêu người dùng). Điều này thường cần thiết cho các tác vụ quản trị hệ thống như cài đặt hoặc gỡ bỏ phần mềm. Ví dụ, sudo yum update sẽ cập nhật tất cả các gói phần mềm trên hệ thống.
• yum hoặc dnf: Đây là các công cụ quản lý gói phần mềm được sử dụng trên CentOS. yum (Yellowdog Updater, Modified) là trình quản lý gói mặc định trên các phiên bản CentOS cũ hơn, trong khi dnf (Dandified Yum) là trình quản lý gói mặc định trên CentOS 8 và các phiên bản mới hơn. Chúng cho phép bạn cài đặt, cập nhật, gỡ bỏ và quản lý các gói phần mềm một cách dễ dàng. Ví dụ, sudo yum install httpd hoặc sudo dnf install httpd sẽ cài đặt máy chủ web Apache.
• systemctl: Lệnh systemctl được sử dụng để quản lý các dịch vụ hệ thống (services) trong CentOS (sử dụng systemd). Bạn có thể sử dụng nó để khởi động, dừng, khởi động lại, kiểm tra trạng thái của các dịch vụ. Ví dụ, sudo systemctl start firewalld sẽ khởi động dịch vụ tường lửa.

So sánh hệ điều hành CentOS và Ubuntu

CentOS và Ubuntu là hai bản phân phối Linux phổ biến, nhưng chúng có những khác biệt quan trọng về nền tảng, triết lý phát triển và đối tượng người dùng mục tiêu. Việc hiểu rõ những khác biệt này sẽ giúp bạn lựa chọn hệ điều hành phù hợp nhất cho nhu cầu của mình.

CentOS được xây dựng dựa trên mã nguồn của Red Hat Enterprise Linux (RHEL), một hệ điều hành thương mại nổi tiếng về tính ổn định và hỗ trợ lâu dài. Trong khi đó, Ubuntu lại bắt nguồn từ Debian, một bản phân phối cộng đồng với sự tập trung vào phần mềm miễn phí và mã nguồn mở. Nền tảng khác nhau này ảnh hưởng đến tần suất cập nhật và sự sẵn có của các gói phần mềm.

CentOS thường ưu tiên sự ổn định và độ tin cậy, với các bản cập nhật tập trung vào việc vá lỗi và bảo mật, ít khi có các tính năng mới được thêm vào giữa các phiên bản chính. Ubuntu, ngược lại, có chu kỳ phát hành thường xuyên hơn (6 tháng một lần cho phiên bản thông thường và 2 năm cho phiên bản LTS - Long Term Support), mang đến các phần mềm và tính năng mới nhanh hơn.

Về quản lý gói, CentOS sử dụng yum (trên các phiên bản cũ) hoặc dnf (trên các phiên bản mới hơn), trong khi Ubuntu sử dụng apt (Advanced Package Tool). Cả hai đều là các công cụ mạnh mẽ để cài đặt, cập nhật và gỡ bỏ phần mềm, nhưng chúng có cú pháp và cách hoạt động khác nhau.

Cả CentOS và Ubuntu đều có cộng đồng người dùng lớn và tích cực. Cộng đồng CentOS thường tập trung vào người dùng máy chủ và quản trị hệ thống, trong khi cộng đồng Ubuntu rộng hơn, bao gồm cả người dùng desktop, máy chủ và các nhà phát triển. Ubuntu cũng nhận được sự hỗ trợ thương mại đáng kể từ Canonical, công ty đứng sau dự án.

Ubuntu thường được coi là thân thiện với người mới bắt đầu hơn, đặc biệt là trên môi trường desktop, với giao diện đồ họa trực quan và nhiều công cụ được cài đặt sẵn. CentOS, với truyền thống tập trung vào máy chủ, có thể đòi hỏi người dùng có kinh nghiệm làm việc với dòng lệnh nhiều hơn.

Trong lịch sử, CentOS thường là lựa chọn ưu tiên cho các máy chủ cần sự ổn định và thời gian hoạt động liên tục, trong khi Ubuntu được sử dụng rộng rãi trên cả máy chủ, desktop và các môi trường đám mây. Tuy nhiên, với sự ra đời của CentOS Stream, ranh giới này đang dần trở nên mờ nhạt hơn, và người dùng cần cân nhắc kỹ lưỡng về nhu cầu cụ thể của mình.

Cuối cùng, việc lựa chọn giữa CentOS và Ubuntu phụ thuộc vào yêu cầu cụ thể của dự án hoặc mục đích sử dụng cá nhân. Nếu bạn ưu tiên sự ổn định tuyệt đối và thời gian hỗ trợ dài, CentOS (phiên bản 7 cho đến khi hết hạn) có thể là lựa chọn tốt. Nếu bạn muốn có phần mềm mới nhất và một hệ sinh thái rộng lớn, Ubuntu có thể phù hợp hơn.

Để triển khai sức mạnh của CentOS cho website hoặc ứng dụng của bạn, việc lựa chọn dịch vụ lưu trữ phù hợp là rất quan trọng. InterData mang đến dịch vụ thuê Hosting giá rẻ chất lượng tốc độ cao với phần cứng thế hệ mới, ổ cứng SSD NVMe U.2, đảm bảo tốc độ và sự ổn định cho website của bạn. Đây là giải pháp lý tưởng cho những ai mới bắt đầu hoặc có nhu cầu lưu trữ vừa phải.

Nếu bạn cần một môi trường mạnh mẽ và linh hoạt hơn để chạy CentOS, hãy tham khảo dịch vụ thuê VPS giá rẻ uy tín cấu hình cao cấp hoặc dịch vụ thuê Cloud Server giá rẻ chất lượng tại InterData. Với bộ xử lý AMD EPYC / Intel Xeon Platinum, công nghệ ảo hóa tiên tiến và băng thông cao, bạn có thể dễ dàng triển khai và quản lý máy chủ CentOS của mình. Liên hệ với chúng tôi để được tư vấn chi tiết.